بلوغ چیست؟
بلوغ زمانی است که دختر یا پسر به بلوغ جنسی می رسند بعد از گذشتن از دوره ی کودکی هورمون های جنسی دختران و پسران شروع به ترشح می کنند و همین باعث تغییراتی در ظاهر و رفتار آن ها می شود. معمولا بین سنین 10 تا 14 سالگی برای دختران و از 12 تا 16 سالگی برای پسران اتفاق می افتد.
بلوغ یک دوره خاص و مشخصی است که از طریق بعضی تغییرات در تکامل و رشد فرد شناخته می شود .
انواع بلوغ
علاوه بر بلوغ جنسی و جسمانی، بلوغ روانی، اجتماعی و هیجانی نیز در انسان رخ می دهد.
- بلوغ جسمانی بدن و اندام ها شروع به تغییر می کنند موهای زائد در برخی نواحی رشد می کنند در پسران بدن عضلانی تر می شود و در دختران رشد سینه ها شروع می شود. اندام جنسی هر دو در این دوران شروع بیشتر می کند.
- بلوغ روانی تغییران روان شناختی و شخصیتی در این دوره اتفاق می افتد.
- بلوغ اجتماعی جایگاه فرد در اجتماع مشخص می شود، تمایل بیشتری برای ارتباط با هم سن و سالان و بودن در اجتماع دارد.
- بلوغ هیجانی هیجان ها و احساسات تغییر می کندو شکل میگیرد.
بلوغ در دختران
- اولین علامت بلوغ در دختران رشد سینه می باشد.
- موی زائد در ناحیه تناسلی و زیر بغل به وجود می آید.
- پریود معمولا آخرین اتفاق بلوغ می باشد.
تغییرات ناگهانی و سریعی که هنگام بلوغ اتفاق می افتد موجب سراسیمه شدن ، دستپاچگی و نگرانی نوجوانان می شود.
بلوغ در پسران
- اولین علامت معمولا رشد بیضه ها و آلت تناسلی می باشد.
- موهای زائد در ناحیه تناسلی و زیر بغل به وجود می آید.
- ماهیچه هاو موهای روی صورت رشد می کند.
افزایش سریع قد در مراحل اولیه بلوغ اتفاق می افتد و حداکثر این افزایش در پسران در ۱۴ سالگی است .
مشکلات بلوغ
بلوغ دیررس:
- اگر دختری تا سن 16 سالگی پریود نشد یعنی دچار بلوغ دیررس شده است.
- اگر پسری تا سن 16 سالگی بیضه هایش رشد نکرده و موهای زائد نداشته باشد یعنی دچار بلوغ دیررس شده است.
علائم بلوغ دیررس در دختران:
- رشد نکردن سینه تا 13 سالگی
- شروع نشدن پریود تا 16 سالگی
- رشد نکردن موهای زائد
- قد کوتاه
- رشد نکردن رحم
- سرعت رشد کم
علائم بلوغ دیررس در پسران:
- صدای نازک
- آلت تناسلی کوچک در سن 13 سالگی
- موی زائد کم
- بیضه های کوچک تا سن 14 سالگی
معمولا بلوغ دیررس به دلیل ارثی است و اگر پدر و مادر دچار بلوغ دیرس شده باشد فرزندان نیز دچار این مشکل می شوند. هم چنین دخترانی که چربی کم دارند و یا ورزش زیاد می کنند نیز ممکن است دچار بلوغ دیررس شوند.
بلوغ دوره نسبتاُ کوتاهی است و از ۲ تا ۴ سال طول می کشد و معمولاً به سه مرحله تقسیم می شود .
پوبارک زودرس:
این مشکل یعنی تغییرات هورمونی و بلوغ که در سنین 8 سالگی اتفاق می افتد در واقع بیشتر علائم آن رشد موهای عانه در سنین کم می باشد. علائم شامل:
- بوی بد بدن
- رشد موی زائد
- پوست چرب
- رشد سریع
بلوغ نامتناقض:
در این مشکل هورمون های بدن افزایش پیدا می کند در این بیماری دختران صدا بم و موی زائد پیدا کرده و در پسران به صورت رشد سینه خودش را نشان می دهد.
بلوغ زودرس:
بلوغ توسط ژن ها و هورمون هایی فعال می شونئ. هیپوتالاموس هورمون گنادوتروپین آزاد کرده و باعث می شود هورمون هایی آزاد شود و بلوغ ایجاد شود. برای درمان تولید این هورمون ها را مهار می کنند.
ریسک فاکتورها شامل موارد زیر است:
- چاقی
- مشکلت مغزی و ستون فقرات
- مصرف استروژن و پروژسترون مثلا ازطریق قرص
- برخی بیماری ها
نکاتی درباره ی بلوغ برای پدر و مادر ها:
در زیر به نکاتی اشاره شده که با در نظر گرفتن این نکات به خود و فرزندانمان می توانیم کمک کنیم. عدم درک نوجوان زیر بنای رفتارهای ناهنجار در بزرگسالی می شود پس به نکات زیر باید توجه شود:
- احترام به نوجوان
- ابراز عالقه و محبت به نوجوان
- در کنار او نه در مقابل او
- دوست بودن با نوجوان
- ایجاد عزت نفس در نوجوان
- دادن شخصیت به نوجوان
- حمایت از نوجوان
- مشورت با نوجوان
- درک وضعیت بحرانی نوجوان
- کمک به هدایت نوجوان برای عبور از مرحله ی نوجوانی و پذیرش مسئولیت های بزرگسالی
- دانش و درک از خصوصیات فیزیولوژیکی
- شناخت مسائل و مشکالت و نحوه ی برخورد با آنها
- ایجاد اعتماد در نوجوان
- راهنمایی در انتخاب دوست مناسب
- در دسترس بودن برای مشاوره
- ایجاد سرگرمی در منزل و خارج از منزل
- تشویق برای فعالیت در گروه همسالان
- دادن اطالعات الزم برای تصمیمات مهم زندگی مثل ازدواج و مسائل جنسی
- جلوگیری از خشونت و رفتارهای مخرب و کنترل انگیزه های رفتار های ناسالم
- کمک به ایجاد اعتماد به نفس و شهامت گفتن نه واینکه آگاهی از بروز تغییرات ناگهانی جسمی و جنسی برای نوجوان اضطراب آور است و سازگاری با آن مدتی طول می کشد.
